Ở hậu phương, khi đế quốc Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc, TNTH đã anh dũng chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc mỹ; điển hình như: TN Hàm Rồng Nam Ngạn; Hoa Lộc (Hậu Lộc); Hoằng Long, Hoằng Trường, Hoằng Hải (Hoằng Hoá), Thanh Thuỷ (Tĩnh Gia), Phú Lệ (Quan Hoá), Minh Khôi (Nông Cống), Hà Tiến, Hà Phú (Hà Trung), Đông Hưng (Đông Sơn), Quảng Xương,… đã chiến đấu giỏi, bắn rơi nhiều máy bay; bắn chìm, bắn cháy nhiều tàu chiến Mỹ, Ngụy (bắn rơi 376 máy bay, trong có 3 máy bay B52; bắn cháy 57 tàu biệt kích, khu trục hạm).

Các trung đội dân quân nữ bắn rơi máy bay Mỹ: Hoa Lộc (Hậu Lộc), Thanh Thuỷ (Tĩnh Gia), Hoằng Trường (Hoằng Hoá), Hà Tiến, Hà Phú( Hà Trung) được Quốc hội và chính phủ tặng huân chương, được Bác Hồ gửi thư khen và tặng huy hiệu của Người.

           "Vừa sản xuất, vừa chiến đấu": thanh niên các ngành công nghiệp, nông nghiệp xung kích duy trì sản xuất, giữ vững mạch máu giao thông, giữ vững thông tin liên lạc,… và có nhiều sáng kiến cải tiến kỹ thuật, khắc phục khó khăn hoàn thành kế hoạch sản xuất trong điều kiện bị địch đánh phá ác liệt điển hình như: ĐVTN Nhà máy điện Hàm rồng (qua 170 trận bom, nhà máy vẫn đảm bảo sản xuất, kiên cường đánh trả địch), Xí nghiệp lò cao Hàm Rồng, Tập thể Bến phà Ghép anh hùng, Đội cầu 5 Tĩnh Gia, Đội cầu 19/5 đã "Sống bám đường, chết kiên cường dũng cảm" với quyết tâm "Máu của mình có thể đổ nhưng mạch máu giao thông phải thông suốt" ( trải qua hơn 200 trận máy bay địch đánh phá ác liệt vẫn tu sửa cầu đảm bảo giao thông); Đội cầu 9- Công ty cầu đường; Đại đội 26 thuyền nan Tĩnh gia, Đại đội thuyền nan huyện Triệu Sơn (trên đường vận tải đã bắn rơi máy bay Mỹ)…Trong chiến đấu đã nổi bật những tấm gương anh hùng như:  Lê Thị Mịch (Xã đội trưởng Tân Trường, Tĩnh Gia), đã tháo 36 quả bom nổ chậm);Vũ Hồng Út- bến phó Bến phà Ghép (nhiều lần lái ca nô phá thuỷ lôi địch thả trên sông mở đường)...

          Qua hai lần chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, tuổi trẻ Thanh Hóa đã lập nhiều thành tích xuất sắc, xứng đáng là lực lượng xung kích cách mạng trong sản xuất, chiến đấu và chi viện cho tiền tuyến.

Trên mặt trận sản xuất, công tác và học tập; toàn tỉnh có 4 ĐVTN được nhà nước tặng danh hiệu anh hùng lao động, được thưởng 148 huân chương lao động (trong đó có 2 Huân chương cho phong trào chung của tỉnh - Huân chương lao động hạng ba năm 1966, hạng nhì năm 1972; 46 Huân chương cho Đoàn cơ sở, 100 huân chương cho ĐV). Trong 8 năm (1965-1973), ĐVTN ở các cơ sở còn được tặng 500 bằng khen của chính phủ. 685 bằng khen của TƯ Đoàn, 68 cờ Nguyễn Văn Trỗi.

         Trên mặt trận chiến đấu và phục vụ chiến đấu tính riêng từ 1965- 1973 có 26 ĐVTN tỉnh ta được tặng danh hiệu anh hùng, 302 cá nhân và đơn vị được tặng thưởng Huân chương (trong đó có 25 Huân chương quân công, 476 Huân chương chiến công) , 5 lần được Bác Hồ gửi thư khen, 52  TN đuợc thưởng huy hiệu của Bác, 15 đơn vị được tặng danh hiệu đơn vị anh hùng.

         Thời chống Mỹ đáng khâm phục biết bao những chiến sỹ TNXP khu vực Hàm Rồng Nam Ngạn, Hoằng Long là nơi địch tập trung đánh phá với 421 lần tốp máy bay và 2.924 lần chiếc. Tổng số 241 trận chúng đã dội xuống những nơi này 71.500 tấn bom (Trong đó có 425 quả bom nổ chậm), bắn xuống cầu Hàm Rồng 500 quả tên lửa nhằm phá cầu, phá đê trong mùa m­ưa lũ. trong mư­a bom bảo đạn, trong lúc đê bị phá mực n­ước lũ tràn ngập, TNXP Thanh Hoá vẫn trụ vững 24/24 giờ mỗi ngày đến từng quả bom san lấp đ­ường bị bom đào xới, ngăn n­ước lũ dư­ới làn bom đạn.

         Trong trận đánh ác liệt vào tháng 5/1966, cánh đồng Nam Ngạn nhuộm đỏ máu của 100 thanh niên xung phong cảm tử, đồng thời TNXP khu vực này đã phối hợp với dân quân tự vệ vận chuyển hàng trăm tấn đạn phục vụ chiến đấu giải quyết kịp thời việc cứu th­ương, nhiều đội viên TNXP đã thay thế cho những pháo thủ bị thư­ơng cùng đồng đội chiến đấu bảo vệ trận địa, bảo vệ tuyến đ­ường.

         Rồi “bến phà Ghép – một” toạ độ lửa quyết liệt, dốc “Bò Lăn”, những nơi quân thù dội mưa bom, bão đạn hòng chặn đ­ường tiếp tế cho miền nam. Trên đất lửa Quảng Bình, Quảng Trị biết bao ngư­ời con thân yêu của quê h­ương đã ngã xuống cho mạch máu giao thông đưa hàng ra tiền tuyến đư­ợc  nối liền. Dẫu phải đổ máu hy sinh như­ng  bom đạn quân thù đâu khuất phục đ­ược ý chí “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, tinh thần quả cảm vô song của TNXP Thanh Hoá đã anh dũng v­ươn lên lập nên nhiều chiến công góp phần quan trọng làm nên đại thắng mùa xuân 1975.

          Với những chiến công đó trong phục vụ chiến đấu, TNXP Thanh Hoá đã đ­ược tặng những phần th­ưởng cao quý, tiêu biểu là: Đội 263 đư­ợc nhà n­ước tặng th­ưởng 04 huân ch­ương chiến thắng, 165 cán bộ chiến sỹ đạt danh hiệu chiến sỹ thi đua. Đội TNXP thuyền nan đ­ược tặng 06 huân ch­ương lao động hạng ba, 792 đồng chí đ­ược tặng danh hiệu chiến sỹ thi đua, 1.076 đồng chí đ­ược kết nạp vào Đảng (1966 đại đội 26 TNXP thuyền nan đ­ược tỉnh tặng bằng khen, đư­ợc TW Đoàn tặng cờ Nguyễn Văn Trỗi, đ­ược Nhà nư­ớc th­ưởng huân ch­ương lao động hạng ba), đội N43 TNXP Thanh Hoá đ­ược Nhà nư­ớc CHDCND Lào tặng thư­ởng 09 huân chương Ichxada, 01 huân ch­ương hữu nghị.

          Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước có 227.138 TN lên đường bảo vệ tổ quốc; 40.000 TN tham gia lực lượng TNXP; hai lần được BCH TW Đảng tặng cờ luân lưu “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”; được Chính phủ tặng 148 huân chương lao động, 500 bằng khen, 53 huy hiệu Bác Hồ, 54 anh hùng LLVT, 4 anh hùng lao động và 302 huân chương các loại; được BCH TW Đoàn tặng 14 lá cờ mang chân dung Bác Hồ, 410 cờ “3 xung kích làm chủ tập thể”, hàng chục cờ “tập thể GV và tập thể học sinh XHCN”,...được BCH Đảng bộ tỉnh tặng cờ thưởng luân mang dòng chữ “Mãi mãi là lực lượng tiên phong của cách mạng”.

         21 năm chống Mỹ cứu nước, với các phong trào thi đua “TN ba sẵn sàng”, “phụ nữ ba đảm đang”, “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, “Tất cả vì miền Nam ruột thịt”…..thế hệ trẻ tỉnh Thanh “Vừa sản xuất, vừa chiến đấu”, vừa học tập và lập nên những thành tích vẻ vang. 250.000 ĐVTN ưu tú đã tự nguyện tham gia bộ đội, TNXP công tác, chiến đấu trên các chiến trường lập công xuất sắc. Hàng vạn chiến sĩ ưu tú đã dũng cảm hy sinh thân mình vì độc lập, tự do của dân tộc.Hàng vạn ĐVTN được tặng thưởng huân chương các loại (trong đó có 25 huân chương quân công, 475 huân chương chiến công).Hàng chục vạn đoàn viên được kết nạp vào Đảng. Riêng đợt kết nạp đảng viên “Lớp Hồ Chí Minh” toàn tỉnh đã có 813 đoàn viên ưu tú vinh dự được đứng vào hàng ngũ chiến đấu của Đảng.

          Tuổi trẻ tỉnh Thanh đã phát huy truyền thống đấu tranh cách mạng vẻ vang của quê hương, noi g­ương các anh hùng LLVT thời chống Pháp: Tô Vĩnh Diện (Triệu Sơn), Tr­ương Công Man (Cẩm Thuỷ), Lò Văn B­ường (Thư­ờng Xuân), Lê Công Khai (Hoằng Hoá), Trần Đức (Tĩnh Gia),…Đặc biệt là anh hùng thời đại chống Mỹ Lê Mã L­ương với  câu nói nổi tiếng đã trở thành lẽ sống của lớp TN ngày ấy “Cuộc đời đẹp nhất là cuộc đời trên trận tuyến đánh quân thù”. Từ năm 1969 đến 1972, ở nhiều cơ quan, tr­ường học, địa phư­ơng,….TN đã đến trụ sở Uỷ ban, đến ban chỉ huy quân sự huyện tình nguyện xin đi bộ đội bằng đ­ược để vào Nam trực tiếp cầm súng chiến đấu với đế quốc Mỹ (có ng­ười đã viết đơn gia nhập quân đội bằng cả máu của mình). Với ý chí  “Xẻ dọc Tr­ường sơn đi cứu nư­ớc”, trong 4 năm đó đã có hơn 52.000 TN Thanh Hóa lên đ­ường chiến đấu bảo vệ tổ quốc, qua chiến đấu họ đã trở thành những anh hùng, dũng sĩ,….lập nên nhiều chiến công xuất sắc góp phần quan trọng làm nên Đại thắng mùa xuân 4/1975.

          Tuổi trẻ Thanh Hóa đã cùng nhân dân toàn tỉnh vinh dự hai lần đ­ược BCH Trung ­ương Đảng tặng cờ luân lư­u “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm l­ược”, có 84 ng­ười đ­ược tặng danh hiệu Anh hùng lực l­ượng vũ trang, trong đó hơn 70% là TN (59 đ/c); tiêu biểu là các anh hùng, dũng sĩ: Lê Mã Lư­ơng (Nông Cống), Lê Xuân Sinh (Triệu Sơn), Vũ Trung Th­ướng (TX Bỉm Sơn), Mai Ngọc Thoảng (Thạch Thành), Lư­ơng Văn Xuân (Bá Thư­ớc), Lê Trần Mẫn (Hoằng Hoá), Trần Đức Thái, Nguyễn Tố Hải (Thiệu Yên); anh hùng liệt sĩ Cao Xuân Thắng, Vũ Phi Trừ (Quảng xương),…trong đó có nhiều đồng chí trực tiếp tham gia “Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử”.

         Trong 67 năm chiến đấu, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (1945 - 2012), toàn tỉnh Thanh Hoá có gần 50 vạn thanh niên tham gia bộ đội, gần 6 vạn thanh niên gia nhập TNXP. Trong số 84 anh hùng lực lượng vũ trang Thanh Hoá có 59 đồng chí là ĐVTN, trong đó có những ĐVTN là điển hình tiêu biểu cho các thời kỳ cách mạng, như: Tô Vĩnh Diện, Lê Mã Lương, Lê Đình Chinh,…

Đạt được những thành tựu vẻ vang nói trên trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước là do công lao tổ chức lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh TH, sự quan tâm chăm sóc, nuôi dưỡng của đồng bào các dân tộc trong tỉnh; sự phấn đấu kiên cường, bền bỉ của các thế hệ ĐVTN; sự phát triển trưởng thành của hệ thống tổ chức Đoàn- nền tảng vững chắc cho các thế hệ ĐVTN xây đắp tương lai tươi sáng./.

                         Sưu tầm, biên soạn: Trần Việt Thao - Văn phòng Tỉnh Đoàn